İKİNCİ BÖLÜM : YÖNTEM

Latin Amerika – Türkiye Kültürel İlişkilerinin Boyutuna Dair Nitel Bir Araştırma

            Araştırmada temel problematik, Latin Amerika – Türkiye arasındaki sosyo-kültürel ilişkilerin son derece zayıf olmasıdır. Bu problematik ortaya konduğunda “niçin?” sorusu kendine karşılık aramaktadır. Sosyal olguların karmaşık doğaları ve araştırmacı olarak araştırma konusuna dahil “şey”ler olarak biz insanlar, dışarıdan bakarak, objektif analizler yapabilmenin ve yasa benzeri genellemelere ulaşmanın zorluğunu, hatta imkansızlığını bu çalışmada kabul etmiş bulunmaktayız.[1] Bu metodolojik yaklaşım bizi nitel yönteme sevk etmiş ve ortaya betimleyici türde bir çalışma çıkmıştır. Araştırmaya başlarken amacımız kültürel ilişkilerin düşük seviyede kalmasının nedenlerini araştırmak ve ilişkilerin geliştirilmesine yönelik çözüm önerilerini ortaya koymak olmuştur.

            Ankara Üniversitesi Latin Amerika Çalışmaları Anabilim Dalı yükseklisans öğrencileri olarak bölge ile ilgili dilimizde yazılmış kaynakların çok az olduğunu yaptığımız araştırmalar esnasında da bizzat deneyimlemiş bulunmaktayız. Latin Amerikalı edebiyatçılarca yazılmış ve dilimize kazandırılmış olan edebi eserler dışında akademik düzeyde yapılmış çalışmalar bulmakta güçlük çekmekteyiz. Bu araştırma ile Türkiye’de görev yapmakta olan Latin Amerikalı diplomatların Türkiye – Latin Amerika kültürel ilişkilerinin boyutu hakkındaki düşüncelerini nitel yönteme ait bir teknik olan derinlemesine mülakatlar neticesinde değerlendirmeye çalışacağız. Türkiye’ye yönelik bölgedeki algı, kültürel ve sosyal ilişkilerin geliştirilmesine yönelik öneriler ve ilişkilerin düşük seviyede kalmasının nedenleri araştırılmıştır. Bunun yanı sıra Latin Amerika ile ilgisi Latin Amerikalı diplomatlara görece oldukça sınırlı olan Türkiye’deki üniversite öğrencilerine uyguladığımız anket de araştırmaya farklı bir boyut kazandırılmaya çalışılmıştır.

            Nitel araştırma mantığına uygun olarak amaca dönük (purposive) örnekleme tekniği kullanılmıştır.[2] Latin Amerikalı büyükelçilerle mülakat yapma fikrine bizi iten neden, Türkiye’de görev yapmaları sebebiyle hem Türkiye’ye hem de Latin Amerika’ya ilişkin bilgi ve ilgilerinin üst düzeyde olması olmuştur. Buna karar verdiğimizde Ankara Üniversitesi Latin Amerika Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü, sayın hocamız Prof. Dr. Mehmet Necati Kutlu’nun elçiliklere görüşme talebimizi iletmek için gösterdiği çaba ve inceliği es geçmemek gerekir. Sonuç olarak örneklemimiz Şili ve Ekvator olmuştur, araştırma evreni ise Latin Amerika’dır. Araştırmanın konusu, niteliği, amacı vb. ile ilgili gereken bilgiyi kendilerine verdikten sonra randevu alınmıştır.  Araştırmacı olarak son derece keyifli ve heyecan verici olan bu yolculuğa çıkarken bahsi geçen nedenlerle büyükelçilerle mülakat yapmayı tasarlamıştık. Mülakatlar esnasında sayın büyükelçilere yönelttiğimiz sorular ve aldığımız cevaplar üzerinde düşünürken bunu yalnızca araştırmacı olarak bizler değil, başkaları da irdelesin istedik. Türkiye’deki gençlerle birlikte yargı cümleleri üzerinden bir ek araştırma daha yaptık, bunu yaparken anket tekniğinden faydalandık. Yapılan bu anketlerde de aynı şekilde yanıtlayıcıya araştırmanın mahiyeti hakkında bilgi verilmiştir.

            Şili, 30 Ocak 1926 tarihinde imzalanan dostluk antlaşmasıyla Türkiye’yi Latin Amerika’da tanıyan ilk devlettir.[3] Ekvator ile ilişkiler ise daha çok ticari bağlamda devam etmektedir ve Şili kadar gelişkin değildir. Zira Ekvator Büyükelçiliği Ankara’da 2009 yılı sonlarında açılmıştır, ülkede Türkiye’nin temsili ise henüz Fahri Başkonsolosluk seviyesindedir.[4] Şunu belirtmeliyiz ki, Şili ile çok eskiye dayanan, Ekvator ile ise diplomatik olarak henüz yeni denebilecek olan ilişkilerin mevcudiyeti görüşmelerin analizini yaparken göz önünde tutulması gereken bir husus olmuştur.

           

Açık uçlu sorularla, yönlendirici olmaktan kaçınarak gerçekleştirilen mülakatlarda,

a)Türkiye’yi sosyo-kültürel anlamda nasıl değerlendiyorsunuz? Bu bağlamda ülkeniz …-

Türkiye kültürü arasındaki benzerlikler ve farklılıklar nelerdir?

b)Size göre ülkeniz halkının Türkiye hakkındaki algısı hangi unsurlarla şekillenmektedir?

c)Türk halkı size göre Latin Amerika’yı sosyo-kültürel açıdan nasıl (hangi unsurlarla) algılamaktadır?

d)Kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması ve küreselleşme olgusu, coğrafi uzaklıkların iletişime olan olumsuz etkisini minimalize etmiştir. Sizce de böyle midir, yoksa coğrafi uzaklık kültürel ilişkilerin gelişmesinde hala bir engel midir?

e)Sayın Büyükelçi, bildiğiniz gibi kimilerine göre Türkiye Ortadoğu coğrafyasında yer alan ve kültürel olarak bu coğrafyadan etkilenmiş bir ülke, kimilerine göre ise bir Avrasya ülkesi. Bu durum göz önünde tutulduğunda ülkeniz … ve Türkiye arasında  kültürel anlamda bir doku uyuşmazlığından söz edilebilir mi? Bu farklılık ilişkilere nasıl yansımıştır?

Soruları merkeze alınmış ve cevaplar doğrultusunda yeni sorular türetilerek görüşmeler tamamlanmıştır.

            Görüşmelerden sonraki aşamada ise öğrencilere birtakım yargı cümlelerinden oluşan anketler sunulmuştur.

Anket soruları:

s1) Cinsiyet

a) Kadın                      b) Erkek

s2) Yaş: …

s3) Öğrenim durumu

a) Lise                         b) Üniversite               c) Yüksek lisans ve üstü

s4) ”Latin Amerika – Türkiye” arasındaki kültürel ilişkiler yeterince gelişmemiştir.” İfadesine,

a) Katılıyorum            b) Katılmıyorum         c) Fikrim yok

s5) ”Coğrafi uzaklık kültürel ilişkilerin gelişmesine engeldir.” İfadesine,

a) Katılıyorum            b) Katılmıyorum         c) Fikrim yok

s6) Seçme şansınız olsa Latin Amerika’da mı Türkiye’de mi yaşamak isterdiniz?

a) Latin Amerika        b) Türkiye                   c) Fikrim yok.

s7) ”Dilsel ve dinsel farklılıklar kültürel ilişkileri etkiler.” İfadesine,

a) Katılıyorum            b) Katılmıyorum         c) Fikrim yok.

s8)Latin Amerika – Türkiye arasında kültürel ilişkilerin geliştirilmesi için,

a)Ekonomik ilişkilerin yoğunlaşması gerekir.

b)Ortaklaşa kültürel faaliyetlerin, festival ve organizasyonların artırılması gerekir.

c)Akademik düzeyde çalışmalar yapılması ve karşılıklı araştırma merkezlerinin açılması gerekir.

şeklindedir. Bu çalışmanın sonuçları da analize dahil edilecektir.

---

[1] Dr. Metin Özuğurlu, Nitel Araştırma Ders Notları, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi, Ankara, 2010.

[2] a.e., s. 28-30.

[3] TBMM resmi internet sayfasından edinilen bilgidir. Ayrıntılı bilgi için http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc004/kanuntbmmc004/kanuntbmmc00400896.pdf, 28.05.2012.

[4] T.C. Dışişleri Bakanlığı’nın resmi internet sitesinde, “Türkiye – Ekvator Cumhuriyeti Siyasi İlişkileri” başlığı altında yer alan bilgidir. Ayrıntılı bilgi için http://www.mfa.gov.tr/turkiye-ekvator-siyasi-iliskileri.tr.mfa, 28.05.2012.